KİBİRLİ (HUBRİSTİK) LİDERLİK: GÜÇ SARHOŞLUĞU
‘Kral çıplak’ demenin pahası nedir?
CEO, Liderlik Hastalığı: KİBİR
Bugünkü konumuza altyapı sağlayan kitabın yazarı Eugene Sadler-Smith, Örgütsel Davranış Profesörü, kibri yıkıcı olarak tanımlıyor ve trajedinin sebebi olarak gösteriyor. Kibirli kişilerin kendi öz becerileri hakkında yanlış fikirlere sahip olduğu fikrini öne sürüyor. Kibirli kişiler şişirilmiş öz değerlendirme, zayıf muhakeme, başarıların abartılması, başarısızlıkların ise küçültülmesi ile bağlantılı olarak başkalarının tavsiyelerine ve eleştirilerine karşı küçümseyici bir tutum takınmaları ile biliniyorlar.
Ben derim ki; bu işin başı gururdur. Bugün her kürsüde her hatibin durmadan tekrarladığı gururluyum, gururluyuz diyerek başlıyor kötüye yolculuğumuz. Malum gurur: kendini beğenme, kibir ise kendini başkalarından üstün görme manasına gelir.
Çaresi ise; doğruyu söylemek! Ama örfümüz der ki, her doğru her yerde söylenmez!
Söyleyene de, yürek mi yedin derler.
Neyse örftür bunlar, zamanla değişir. Sizce değişme zamanı gelmedi mi hala gençler?
Bugün size Hubristik yani Kibirli Liderlik kitabından söz edeceğim. Yazarı Eugene Sadler-Smith, Örgütsel Davranış Profesörü, araştırma alanı kibir ve bu konuda yazdığı makaleler pek çok uluslararası hakemli dergide yayınlanmış(1).
Kibri yıkıcı olarak tanımlıyor yazar ve trajedinin sebebi olarak gösteriyor. Kibirli kişilerin kendi öz becerileri hakkında yanlış fikirlere sahip olduğu fikrini öne sürüyor.
Ben derim ki; bu işin başı gururdur. Bugün her kürsüde her hatibin durmadan tekrarladığı gururluyum, gururluyuz diyerek başlıyor kötüye yolculuğumuz. Malum gurur: kendini beğenme, kibir ise kendini başkalarından üstün görme manasına gelir. Gurur: kendi üstünlüğü hakkında olan inanç, kibir ise bu kanıyı başkalarına kabul ettirme arzusudur. Gurur: içten kaynaklanır ve kendi kendine aşırı saygı gösterilmesi, kibir ise bu saygıya dışarıdan ulaşma arzusudur (3).
Yukarda da belirttiğim gibi kibir gibi beyhude bir hissiyatın savaşları, felaketleri, nefretleri, şirket başarısızlıklarını ve büyük fiyaskoları nasıl doğurduğunun daha fazla tarihten örneğini istiyorsanız Kibrin Tarihi kitabına da bir bakmanızı öneririm.
Kibirli kişiler şişirilmiş öz değerlendirme, zayıf muhakeme, başarıların abartılması, başarısızlıkların ise küçültülmesi ile bağlantılı olarak başkalarının tavsiyelerine ve eleştirilerine karşı küçümseyici bir tutum takınmaları ile biliniyorlar. Kibirli liderliğin besin kaynağı ise daha önceki başarılar ve övgüler. Liderlerin güç sarhoşluğuna kapılmaları, güçlü yönlerine ve yeteneklerine olan abartılı inançları, kendi doğrularını abartmalarına ve hatalarını küçültmelerine neden oluyor. Sonucunda hem mali açıdan hem de itibarları bakımından kendilerine ve işletmelerine zarar veriyorlar. İş hayatında ve politikada ise kibirli bir lider kargaşalara neden olabiliyor. Sadece cemiyet hayatında mı, tabii ki hayır, evde büyük kardeş sultasından, okulda üst sınıf, hatta bazı öğretmenler, muhtar, apartman yöneticisine, velhasıl eline güç geçirenlerin kısmı azamı!
Yazar, kibirli liderliğin özelliklerini ve nedenlerini anlamak ve yıkıcı sonuçlarından nasıl kaçınılacağını açıklamayı amaç ediniyor. Örneklerle birlikte kibirli liderlerin önderliğinde işletmeler için nelerin yanlış gittiğini anlamayı çeşitli açılardan araştırarak gözler önüne sermeyi düstur ediniyor. Yazarın ana kaygısı ise özellikle politikacılar ve liderler arasında hubris sendromuna sahip bireylerin nasıl tespit edilebileceği ve zararlı sonuçlarından nasıl kaçınılabileceği sorusu. Bu amaçlarla konuyu farklı bakış açılarını kullanarak disiplinlerarası bir yaklaşımla ele alıyor ve pek çok bilimsel araştırmayla birlikte özellikle liderler üzerine tartışılan kibir (hubris) kavramının nedenlerini ortaya koyan bir çalışma yapmış.
Bu arada kibir konusu oldukça popüler bir konu oldu. Çok yakınlarda bugün sözünü ettiğim konulara benzer şekilde kibiri anlatan Kibrin Tarihi isimli kitap finceden Türkçe’ye çevrildi. Bu konuyu sever daha fazla örnek isterseniz Kibrin Tarihi’ni de okumanızı tavsiye ederim(2).
Peki ya iyi bir liderin tanımı nedir? Kibirli liderlik kötü liderlik ise, iyi liderlik nasıl tanımlanabilir? Bu konuda bu kitaptan bazı ipuçları ve tavsiyeler edinmek mümkün.
Bunlardan ilki; olumlu bir tutum sergilemek, ileriye dönük bir zihniyete sahip olmak, rekabet etmekten ve karar vermekten korkmamak, denemek ve yenilgilerden sonra bile toparlanıp tekrar yola devam etmeye cesaret etmek.
İkincisi; ne yaptığını bilmek, ne iş olursa olsun, kendi alanının bilincinde olmak.
Üçüncüsü; ekip çalışmasına olan inançtır. Ekip çalışması pek çok konuda kritik derecede önemlidir. Başarılı işletmeler yıldızlara değil, ekibe ve onları bir araya getiren amaca inanırlar. Bu nedenle bir ekip, aile gibi olduğunun bilincinde olmalı, birbirini desteklemelidir ve herkes ekibin parçası olduğunun farkında olmalıdır.
Dördüncüsü; iyi işin ödüllendirilmesidir. Böylece herkes birlikte başarıları paylaşır ve bu noktada çalışanlar da ait oldukları yapının kültürünü korudukları için patronlar gibi düşünebilirler.
Beşincisi; doğru olanın yapılmasıdır. “Aslında iyi adamlar kazanır!” diyor yazar. Dürüst ve kaliteli insanlar her zaman doğru olana yönelir. Şüphe duyulduğunda, doğru olan tespit edilmeli ve hayata geçirilmelidir.
Kibirli liderlik (hubristic leadership) ABD başkanı Donald Trump’ın yönetim tavırlarından sonra özellikle ABD’de daha çok tartışılan bir konu oldu. Bu nedenle araştırmacılar açısından kibrin politik liderlikteki rolü önem kazandı.
Ancak iş dünyası ve siyasetteki alaka düzeyine ve önemine rağmen, “karizma” ve “narsisizm” gibi köklü liderlik konularıyla karşılaştırıldığında, kibir, liderlik ve yönetim araştırmalarının hala sürdüğü bir alan.
Ben derim ki; bu işin başı gururdur. Bugün her kürsüde her hatibin durmadan tekrarladığı gururluyum, gururluyuz diyerek başlıyor kötüye yolculuğumuz. Malum gurur: kendini beğenme, kibir ise kendini başkalarından üstün görme manasına gelir. Gurur: kendi üstünlüğü hakkında olan inanç, kibir ise bu kanıyı başkalarına kabul ettirme arzusudur. Gurur: içten kaynaklanır ve kendi kendine aşırı saygı gösterilmesi, kibir ise bu saygıya dışarıdan ulaşma arzusudur (3).
Yukarda da belirttiğim gibi kibir gibi beyhude bir hissiyatın savaşları, felaketleri, nefretleri, şirket başarısızlıklarını ve büyük fiyaskoları nasıl doğurduğunun daha fazla tarihten örneğini istiyorsanız Kibrin Tarihi kitabına da bir bakmanızı öneririm.
YAZAR; RAŞİT YILDIRIM
YÖNETİM&DENETİM DANIŞMANI